नेपाल शाह वंशीय राजामहाराजा मुस्लिम हुन् भन्ने आधार प्रमाण (Evidence to prove Nepali Shah Dynasty Kings were Muslim)

कान्तिपुर राष्ट्रिय दैनिक पत्रिकामा २०७३ श्रावन १५ गते अब्दुल्लाह मियाँद्वारा  प्रकाशित लेख "चिकित्सा शिक्षाका अगुवा" जुन डा. सैयद मोइन शाहको नेपालको चिकित्सा शिक्षा र सेवाको लागि देनको बारेमा जो कोहिले गम्भीर र गहन रुपमा अध्धयन गर्नु र भन्नु तार्किक रुपमा सत्य, तथ्य र यथार्थ प्रमाण सहित गर्नु प्रतिबाद नेपालको शाह वंशीय राजा महाराजाहरु मुसलमान होइनन, थिएन भनेर |

कुनै पनि एक धार्मिक कट्टर पन्थी राजा, महाराजाहरुले आफ्नो दरवारको ठिक अघि अन्य संस्थागत धर्मको मठ मन्दिर, मस्जिद, गुम्बा, चर्च स्थापना कुनै पनि विश्व मानव समाजमा आजसम्म गर्न दिएको घटना परिस्थिति छैन र हुनेवाला पनि छैन | यदि छ भने सप्रमाण कुन देश मा, कुन धार्मिक कट्टर पन्थी राजा महाराजाहरुले कहिले, कहाँ स्थापना गरेको छ सो बताउन सक्नु पर्यो धार्मिक सहिष्णुता कायम राख्न भन्दै एकदम सानो संख्यामा रहेको धर्मालाम्वीहरुको लागि |

तर नेपालमा त शासकालिन राज्य ताका भएको छ त्यस्तो जब कि नेपालको विद्वान बुद्धिजीवी विज्ञहरुले दावी गर्ने गर्छन नेपालको शाह वंशीय राजामहाराजा कट्टरपन्थी हिन्दुधर्मालम्वी थिए भनेर | ती राजामहाराजाहरुले आफ्नै राजदरवार को ठिक सामुन्ने हिन्दुधर्मालम्वीको लागि कुनै विशाल मठमन्दिर स्थापना नगरी नेपाली मुसलमानहरुको लागि मस्जिद स्थापना गरेको छ रत्नपार्क नजिक घण्टाघर छेउ जुन आफ्नो राजदरवारको ठिक अघि पट्टि अवस्थित छ | यहिबाट पनि पुष्टि हुन्छ शाह वंशीय राजाहरु धार्मिक रुपमा वास्तवमा मुसलमान नै थिए |

तर उनीहरु आफ्नो राजा महाराजको अस्तित्व बचावट गर्न अंग्रेजहरुको आक्रमणबाट भागेर नेपाल आए र हिन्दु धर्मलाई स्वीकारे जसरी गरेका थिए १२ औ शताब्दीमा मोङ्गोलियाको शासक तेमुजिन ले आफ्नो पुर्खौली धर्म बौद्ध त्यागी मुसलमान अनि बने जेंघिस खान महान राजा एशिया महादेश कै |

हो त्यस्तै गरेको हुनु पर्छ पृथ्वी नारायण शाहको पिता नर भुपाल शाह ले पनि जुन हिन्दुस्तानको मुगल साम्राज्य स्थापना गरेको थिए १६ औ शताब्दीमा बाबुर सम्राटले उनले स्थापना गरेको मुगल राज्य मा कसरी "शाह" उपनाम थपिदै सम्राट बहादुर शाह I ले सन् १७०७ देखि १७१२ सम्म, जहान्दर शाह सन् १७१२ देखि १७१३ सम्म, मुहम्मद शाह सन् १७१९ देखि १७४८ सम्म, अहमद शाह बहादुर सन् १७४८ देखि १७५९ सम्म, शाह जलान III सन् १७५९ देखि १७६० सम्म, शाह अलाम II सन् १७६० देखि १८०६ सम्म, जहान शाह IV सन् १७८८ मा, र बहादुर शाह II सन् १८३७ देखि १८५७ सम्म राजा महाराजाहरुले राज गरेका थिए | यी हिन्दुस्तानी मुसलमान राजा महाराजाहरुको ऐतिहासिक पृष्ठभुमि अध्धयन गरेमा प्रष्ट रुपमा बुझिन्छ यदि जो कोहि व्यक्तिले गम्भीर र गहन भई विश्लेषणात्मक अध्धयन गर्ने हो भने कसरी नर भुपाल शाह लगायत अन्य राजा महाराजा हिन्दुस्तानबाट ११ औ शताब्दी देखि नेपाल भुमि प्रवेश गर्न थाले आफ्नो ज्यानको रक्षा गर्न भनेर |

उक्त लेखको विष्तृत वर्ण /व्याख्या निम्न अनुसार रहेको छ:

श्रावण १५, २०७३- ‘नेपालमा मेडिकल पढाइको सुरुवात नै डा. सैयद मोइन शाहले गर्नुभएको हो,’ आईओएमका निमित्त डिन डा. विमल सिन्हा सम्झन्छन्, ‘त्यही भएर उहाँलाई फादर अफ मेडिसिन भन्छौं।’

सन् १९७० ताकाको कुनै महिना। राजा महेन्द्र रानी रत्नलाई लिएर सिकार खेल्न तत्कालीन शाही चितवन निकुञ्ज (चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज) गएका थिए। झुक्किएर रत्नको पेटमा गोली लाग्न पुग्यो। घटना लगत्तै महेन्द्र हतार–हतार काठमाडौं फर्के। त्यतिबेलाको नामुद अस्पताल भनेको वीरबाहेक काठमाडौंमा अरु थिएन। अस्पतालमा भएका वरिष्ठ चिकित्सकको टोली उपचारमा खटियो। टोलीले रानी रत्नलाई खासै धेरै समस्या नभएको र रगत दिनेबाहेक तत्काल केही गर्नु नपर्ने ब्रिफिङ राजा महेन्द्रलाई गरे। तर चतुर महेन्द्रको मनले के मान्थ्यो?

केही समयअघि बेलायतबाट चिकिस्ताशास्त्र पढेर आएका डा. सैयद मोइन शाह वीर अस्पतालमै काम गर्थे। उनको नाम महेन्द्रले पनि सुनेका थिए। तुरुन्तै डा. मोइनलाई बोलाएर रानी रत्नको स्वास्थ्य अवस्थाबारे जानकारी लिए। बेलायतका तीनवटा कलेजबाट एफआरसीएस (फेलो अफ रोयल कलेज अफ सर्जरी) बाट चिकित्सा अध्ययन सिध्याएर आएका डा. मोइनले क्षणभरको अब्जरभेसनमै राजा महेन्द्रलाई भने, ‘सरकार क्विन रत्नको अपरेसन अत्यावश्यक देखिन्छ।’
रत्नको अवस्था खासै क्रिटिकल छैन भनी उपचारमा अघि बढ्न नसकेका वीर अस्पतालका सिनियर सर्जनको टोलीकै अघिल्तिर जुनियर डा. मोइनको अग्रसरतामा रत्नको शल्यक्रिया भयो। उनले भनेजस्तै भित्री भागमा निकै समस्या उत्पन्न भएको थियो। अपरेसन सफल भएपछि राजा महेन्द्र खुसी भए। डा. मोइन पनि खुसी नहुने कुरै भएन।
रत्नसहित सयौं बिरामीको शैल्यक्रिया गरी निको पारेर खुसीसाथ घर फिराएका तिनै चिकित्सक मोइनले ८३ वर्षको उमेरमा सोमबार संसार त्यागेका छन्। मोइनको बिहीबार अपरान्ह स्वयम्भूस्थित कब्रस्तान (समाधिस्थल) मा इस्लामिक परम्पराअनुसार अन्त्यष्टि गरियो।
डा. मोइनको जन्म १९९० असोज २३ मा हकिमाको कोखबाट क्षेत्रपाटीमा भएको हो। चार भाइ मध्येका उनी माइला थिए। उनका बुबा काशिम शाह व्यापारी थिए। सानैदेखि तीक्ष्ण दिमागका मोइन घरमै काका गुलाम शाहसँंग उर्दू भाषा पढ्थे। अरबी भाषाको कुरआन पनि उनले कम उमेरमै छिचोलेका थिए। काठमाडौंको मुटुमै जन्म लिए पनि विद्यालय भने उनले १२ वर्षको उमेरमा देख्न पाए। बुबा र काकाले उनलाई दरबार हाइस्कुलमा भर्ना गरेका
थिए, २००२ सालमा। भर्ना गरेको ४ वर्षमै उनी एसएलसी दिन सक्षम भए। २००६ (सन् १९५०) सालको एसएलसीमा बोर्ड फस्ट नै भए। त्यसैको स्मरण गर्दै गतवर्ष दरबार हाइस्कुलले उनलाई सम्मान गरेको रहेछ।
हुनेखाने वर्गका शाह परिवारमा खुसीको सीमा रहेन। आर्थिक अवस्था राम्रो त छँदै थियो। त्यही भएर परिवारले साइन्स पढाउने निधो गरे। बुबा सैयद काशिम शाहको धोको पनि साइन्स पढाउने नै थियो। बोर्डफस्ट भएका कारण उनले राम्रो अंक ल्याउने अपेक्षा गरिएको थियो। र भर्ना भए, त्रिचन्द्र कलेजमा।
त्रिचन्द्रमा दुईवर्षे अध्ययनपछि उनले ओस्मानिया युनिभर्सिटी, हैदराबादमा अध्ययन गर्ने अवसर पाए। सन् १९५७ तिर पढाइ सकेर उनी स्वदेश फर्किए। हैदराबादमै पढ्ने क्रममा सहपाठी प्रेमुसंँग उनी नजिक भए र उनैसंँग बिहे गरेर नेपाल आए।
उनका कान्छा छोरा डा. अनिस शाहका अनुसार सन् १९५८ तिर शान्त भवन (पाटन अस्पताल) र भक्तपुर अस्पतालमा मेडिकल अफिसरका रूपमा काम गर्ने अवसर पाए। उनीसँंग संगत गरेका डा. हेमांग दीक्षितका अनुसार उनी बेलायतमा ‘फेलो अफ द रोयल कलेज अफ सर्जन्स’का लागि ‘एफआरसीएस’ गर्न गएका थिए। ग्लास गो, लन्डन र एडिनबरा गरी तीन ठाउँमा एफआरसीएस कोर्ष हुन्थ्यो। ‘उहाँले तीनैवटा रोयल कलेजको कोर्ष पुरा गर्नुभयो,’ डा. दीक्षितले सम्झे, ‘त्यसपछि उहाँले वीर अस्पतालमा काम थाल्नुभयो।’ करिब ८ वर्ष बेलायत बसेर उनी स्वदेश फर्केका थिए। त्यतिबेला बेलायतमा ‘फेलो अफ रोयल कलेज अफ सर्जन्स’ गर्न पाउने उनी भाग्यमानी एकमात्र नेपाली थिए।
उनी वीर अस्पतालमा सर्जनका रूपमा काम गर्न थाले। ‘वीर अस्पतालमा काम गरिरहेकै बेला रानी रत्नको घटना भएको थियो,’ काठमाडौंका पुराना बुद्धिजीवी मेहबुुब शाहले डा. मोइनलाई सम्झे, ‘रत्नको उपचारमा निपुणता देखाएपछि उनीसँंग महेन्द्रको हिमचिम बढेको थियो।’
डा. दीक्षितका अनुसार सन् १९७२ तिर चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आईओएम) स्थापना गर्ने अभियानमा डा. मोइन शाह सक्रिय भए। आईओएम स्थापनाका लागि डा. दीक्षित लगायत समकक्षी अरुलाई पनि सक्रिय बनाए। त्यतिबेलै अर्थात् सन् १९७२ तिर उनी पहिलो डिनका रुपमा आईओएममा नियुक्त भए। सन् १९७७ तिर आईओएमले एमबीबीएस कार्यक्रम सुरु गर्ने योजना थाल्यो। डा. मोइनले एमबीबीएसको पाठ्यक्रम तयार गर्न विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) बाट पनि डाक्टर बोलाए। चिकित्सा क्षेत्रमा माटो सुहाउँदो पाठ्यक्रम निर्माणमा डा. मोइनले जग हाल्ने काम गरेका थिए।
त्यतिबेला आईएस्सी गरेका विद्यार्थीले मेडिकल पढ्न पाउँथे। डा. मोइनकै अग्रसरतामा आधारभूत, मध्यम र उच्च तह गरी तीन तहको स्वास्थ्य कार्यकर्ताको अवधारणा अघि सारियो। त्यसमध्ये मध्यम स्तरको स्वास्थ्य कार्यकर्ताको तालिम आईओएमले सञ्चालन गर्न थाल्यो। त्यस अन्तर्गत नर्सिङ, हेल्थ असिस्टेन्ट, आयुर्वेदिक असिस्टेन्ट, फार्मेसी, एक्सरे र ल्याब टेक्निसियनहरू उत्पादन हुन्थे। डाक्टर शाहको कार्यकालमै समुदायमा आधारित मेडिकल स्कुलको सुरुवात भएको थियो। ‘मध्यम स्तरको स्वास्थ्य कार्यकर्ता भएपछि मात्र डाक्टर हुन पाइन्छ भन्ने अवधारणालाई उहाँले अघि सार्नुभयो,’ दीक्षितले भने। स्वास्थ्य कार्यकर्ताको वृत्ति विकासमा पनि डा. मोइनको देन छ।
दीक्षितका अनुसार डा. मोइन दुई कार्यकाल आईओएममा डिन नियुक्त भए, उनकै कार्यकालमा पुरा पाठ्यक्रम तयार भयो र १९७८ देखि एमबीबीएस पढाइ हुनथाल्यो। त्रिवि शिक्षण अस्पताल स्थापना हुँदा सन् १९८४ मा भने डिन डा. दीक्षित थिए। आईओएममा एक कार्यकाल ३ वर्षको हुन्थ्यो। १९७८ मा डा. मोइनको दोस्रो कार्यकाल सकिएपछि डा. हेमांग दोस्रो डिनका रूपमा नियुक्त भए। उनले हेल्थ वर्कर नभई डाक्टर हुन नपाउने व्यवस्थालाई स्थापित गरेका थिए। ‘अस्पतालभित्र मात्र बसेर होइन, समुदायमा पनि जानुपर्छ भन्ने सोचको विकास उहाँले नै गर्नुभएको हो,’ डा. दीक्षित सम्झन्छन्, ‘समुदायमा आधारित चिकित्सा पद्धतिलाई उहाँले जोड दिनुभयो।’
डा. मोइनले तनहुँ, धनकुटा, बारा र सुर्खेतमा गएर समुदायमा देखापरेका रोगबारे अध्ययन गरी पाठ्यक्रमको ढाँचा तयार गरेका थिए। चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आईओएम) मा दुई पटकको उनको कार्यकालमा स्वास्थ्य क्षेत्रमा परिवर्तनको सुरुवात भएको चिकित्सकहरू सम्झन्छन्। ‘नेपालमा मेडिकल पढाइको सुरुवात नै उहाँले गर्नुभएको हो,’ चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आईओएम) का निमित्त डिन डा. विमल सिन्हा सम्झन्छन्, ‘त्यही भएर उहाँलाई फादर अफ मेडिसिन पनि भन्छौं।’
त्यतिबेलासम्म मुलुकमा चिकित्साशास्त्रको अध्ययन नै हुन्थेन। डा. मोइनले त्यसको विजारोपण गरे। ‘उहाँले सीएमए कोर्सलाई अपग्रेड गर्दै अघि बढाउनुभयो र नेपालमै एमबीबीएसको पढाइका लागि ढोका खोल्ने काम गर्नुभयो,’ डा. सिन्हा भन्छन्, ‘त्यो बेलामा त्यो महान काम थियो।’ धेरै कठिनाइ र चुनौतीसँंग मुकाबिला गर्दै उनले मुलुकमै चिकित्साशास्त्र अध्ययनको गोरेटो अघि बढाएकाले उनलाई मेडिकल साइन्सको फादर भनिएको हो। उनको योगदानको कदर गर्दै आईओएमले करिब ४ वर्षअघि महाराजगन्जस्थित चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थानको डिनको कार्यालयको कम्पाउन्डमा डा. मोइनको सालिकसमेत राखेको छ।
अन्त्यष्टि अघि महाराजगन्जस्थित डिन कार्यालय प्राङ्गणमा गरिएको श्रद्धाञ्जली कार्यक्रममा डा. मोइनका समकक्षी र उनीपछिका पुस्ताको बाक्लो उपस्थितिले उनको ओज बढाएको थियो। छोरा डा. अनिसका अनुसार डा. मोइन १९८२ तिर काम गर्ने सिलसिलामा साउदी अरबको जेद्धा गए र त्यहाँको अबुजिनादा अस्पतालमा करिब २३ वर्ष काम गरे।
जेद्दाबाट सन् २००६ मा काठमाडौं फर्किंदा उनी ७० नाघिसकेका थिए। ‘तैपनि बुबाको काम गर्ने इच्छा थियो,’ डा. अनिस सम्झन्छन्, ‘उमेरसँंगै स्वास्थ्य पनि कमजोर बन्दै गएकाले उहाँको इच्छा पुरा हुन पाएन।’
उनका पछिल्ला १० वर्ष टंगालस्थित निवासमै बिते। ‘समय—समयमा दरबारमार्गस्थित कास्मिरी मस्जिद नमाजका लागि जानुहुुन्थ्यो,’ आफन्त अबुल कलाम शाह सम्झन्छन्, ‘मस्जिदमा बुढापाकासंँग बसेर जिन्दगीका आरोह–अवरोहबारे बयान गर्नुहुन्थ्यो।’ यो पटकको रमजान महिनामा भने उनी थलिएर मस्जिद जान सकेनन्।
डा. मोइनका परिवार सबै चिकित्सक हुन्। श्रीमती प्रेमुले पाटनसहित प्रसूति गृहमा काम गरिन्। जेठा छोरा डा. अनिल अमेरिकामा कार्यरत छन्। कान्छा छोरा डा. अनिस मलेसियाको आईआईयुएम विश्वविद्यालयमा चिकित्सा विज्ञान अध्यापन गराउँछन्। छोरी सल्मा पनि चिकित्सक हुन्, उनको बैंग्लोर निवासी चिकित्सक अरविन्दसँंग बिहे भयो। उनीहरू पनि बुबाको अन्त्यष्टिमा सहभागी हुन बेलायतबाट काठमाडौं आएका छन्।
ठूला छोरा डा. अनिल भने अन्तिममा जहाज रद्द भएपछि बुबालाई मट्टी दिन (अन्त्यष्टि) आउन सकेनन्। छोराहरूकै लागि उनको अन्त्यष्टि तीन दिन पछि सारिएको थियो। बिहीबार टंगालस्थित निवासबाट निकालिएको डा. मोइनको मैयत (लास) स्वयम्भूस्थित कब्रस्तान पुर्‍याइयो। कास्मिरी मस्जिदका एमाम (धर्मगुरु) फज्रे आलमले जनाजा (अन्तिम संस्कार) पढेर इस्लामिक संस्कारअनुसार कब्रमा दफन गरियो। उनको स्मरणमा शुक्रबार कुरआन पाठ भयो।

महिला र पुरुष विचको विभेद, लैंगिक विभेद: पुरुष, पुरुषत्व, पुरुषबाद र पितृसत्ता (Discrimination between Female and Male: Male, Masculinity, Masculism and Patriarchy)

मानवको जैविक लिङ्गको आधारमा महिला र पुरुष बीच समाज र घरपरिवारले गरिने विभेदलाई लैंगिक विभेद भनिन्छ जसको दोषारोपण प्राय जसो पुरुष, पुरुषत्व, पुरुषबाद र पितृसत्तालाई लगाउने गर्छन जुन मेरो आफ्नो व्यक्तिगत बुझाईमा अज्ञानताको पराकाष्ट हो भन्ने लाग्छ किन कि सत्य, तथ्य र यथार्थ के हो, कसरी हाम्रो समाज र घरपरिवारमा यस्तो विभेद शुरुवात भयो भनेर मूल जरा नखोतली मात्र यो फल, विभेद कसरी भयो भन्दै सतही /धरातलीय ज्ञान र चेतना अनुसारको बुझाई अनुसार हाँगा काट्ने काम गर्ने गर्छन लैंगिक विभेद विरुद्ध अभियानमा लागेका हाम्रा सामाजिक अभियान्ताहरु | समस्या को हाँगा मात्र काटेर फालेमा पुन पलाई हाल्छ र फल फाल्न सक्छ | त्यसैले सच्चा रुपमा परिवर्तन आफ्नो सामाजिक र व्यक्तिगत जीवनमा चाहना राख्नेहरुले समस्याको मूल जरा त अवश्य पत्ता लगाउनु नै पर्ने हुन्छ भन्ने मेरो आफ्नो बुझाई रहेको छ |

विभेद होस् वा अन्य जुन सुकै समस्या होस् त्यसको मूल जरा खोतल्न त हामी सम्पूर्ण व्यक्तिहरु जो चासो राख्छौ आफ्नो समाजको सभ्यता, समृद्धि, समानता, स्वाभिमान र ससक्तिकरण उनीहरुले राख्नु नै पर्ने रहेछ भन्ने बुझेरै मलाई पनि खुब चासो थियो किन विभेद गरिन्छ महिला र पुरुष बीच हाम्रो समाजले भन्ने लागेरै आफ्नो विधवाराधिको शोधपत्र यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य मा लैंगिक शक्तिको सम्बन्धको के कस्तो प्रभाव छ भनेर "लैंगिकता" बारेमा बुझ्ने भित्री ईच्छा आकांक्षा र चाहना अनुसार नै आफ्नो अध्धयन अनुसन्धान खोज र सोच मा लगाए पछि बुझेको हु महिला पुरुष विचको विभेदको मूल जरा भनेकै हाम्रो व्यक्तिगत र सामाजिक मानसिकता निर्माण गरी दिने सामाजिक मुल्य मनान्यता जुन हाम्रो आफ्नो संस्कार, संस्कृति र परम्पराबाट निर्देशित र संचालित छ | तर हाम्रो संस्कार, संस्कृति र परम्परा के मा आधारित र निर्देशित छ भन्ने पुन बुझ्नु पर्ने हुँदा रहेछ यदि हामी साच्चै नै सत्य, तथ्य र यथार्थ को मार्ग लागि मूल जरा नै बुझ्ने हो भने अनि त्यस्तो गर्दा अन्त मा आएर ठक्कर खाने ठाउँ चाही हाम्रो आफ्नो धार्मिक आस्था र विश्वास हुँदा रहेछन जसको बारेमा व्याख्या र वर्णन गरेको हुन्छ हाम्रै आफ्नो धार्मिक पुस्तक, ग्रन्थ र शास्त्रहरुमा भन्ने प्रष्ट रुपमा बुझिन्छ यदि हामीले विश्लेषणात्मक अध्धयन गरयौ र गम्भीर भई बुझ्यौ भने मानवताको लागि |

पश्चिमेली मुलुकका महिलाहरुले महिला र पुरुष विच समाजले गरिने विभेदको मूल जरा भनेकै हाम्रो धार्मिक आस्था र विश्वास रहेछ भनेर सत्य, तथ्य र यथार्थ बारेमा बुझेर खुब आवाज उठाई अभियान नै संचालन गरेको पाउछौ आज कसरी पश्चिमेली मुलुकहरुमा महिला ससक्त भएका छन् उनीहरुको ऐतिहासिक घटनाक्रमको बारेमा बुझ्ने चेष्टा गर्यौ भने प्रष्ट हुन्छ यदि तपाई हाम्रो मति भ्रष्ट भएको छैन आफ्नो सामाजिक र पारिवारिक आस्था र विश्वासले भने | पुरुष, पुरुषत्व, पुरुषबाद र पितृसत्तालाई दोष लगाउनेहरुको बुझाई सिमित छ भन्ने लाग्छ उनीहरु अझै जरा खोतल्ने सकेको छैन भन्ने बुझिन्छ किन कि पुरुषत्व, पुरुषबाद र पितृसत्ताको मुल बढावा दिने परम्पराको स्थापना गर्ने सोच विचारको भण्डार हो तपाई हाम्रै धार्मिक आस्था र विश्वासको पुस्तक, ग्रन्थ र शास्त्रहरु जुन हाम्रो मन मस्तिष्कमा बाल्यकालदेखि घुसाई दिने गरेको छ हाम्रै आफ्नो घर, परिवार र समाजले हामीलाई सामाजीकरण गर्ने प्रकृया अनुसार |

बिनु सुबेदी बहिनीको २०७३ श्रावण १० गते कान्तिपुरमा प्रकाशित लेख "सिकाइमै विभेद !" अध्धयन  गर्नु  पाउदा मन  प्रफुल्ल भयो  किन कि उनको लेखबाट आभास हुन्छ कि उनी विभेदको समस्याको मूल जरो खन्न अग्रसर हुदैछिन भनेर (१) |

"जरो खोतल्ने कि !

एक दिन मैले डा. सञ्जीव उप्रेतीलाई सोधेँ, ‘महिलाले यो र पुरुषले त्यो काम गर्ने भन्ने कुरा कसरी निर्धारण भयो ? पैसा किन पुरुषले नै कमाउनुपर्ने, भात किन महिलाले नै पकाउनुपर्ने ?’ उनले सजिलै भने, ‘हाम्रो समाजले ।’ मैले फेरि सोधेँ, ‘समाजलाई कसले सिकायो ?’ उनले जवाफ दिए, ‘हाम्रो परम्पराले ।’ अनि परम्पराचैं कसले बसाल्यो ? यसमा पनि उनको जवाफ सटिक नै छ, ‘हामी स्वयम्ले ।’

अनि यी सबै कुरा के हुन् भन्ने अर्काे प्रश्नमा पनि उनीसँग एक शब्दमै जवाफ छ, ‘पुरुषत्व !’ जुन विषयमा उनले पीएचडी गरेका छन् । त्यसो भए हामीले गर्ने विभेदको जरो त हाम्रै समाजमा रैछ, अझ हाम्रै घरमा रैछ, अझ हामीभित्रै रैछ । जसरी मेरी सानी छोरीलाई आफ्नो र आफूजस्तै केटीसाथीको स्कुले ब्याग अक्सर प्याजी वा गुलावी हुन्छ भन्ने लाग्छ ।

उसलाई लाग्छ, उसका केटासाथीहरूको स्कुले झोलाचैं कालो, निलो वा यस्तै अरू कुनै रङका । परिवार, समाज, देश वा विश्व विभेदका हाँगाबिँंगा मात्रै हुन्, जसलाई छिमल्न मात्रै सकिन्छ । अनि हामी स्वयम्भित्र चैं जरा छ, जसलाई उखेल्न सकिन्छ । अब मनन

गरौं, बारम्बार हाँगा काटिरहने कि एकैचोटी जरा उप्काउने ?"

स्रोत

१. बिनु सुबेदी, सिकाइमै विभेद ! पूर्ण अंशको  पहुँच को लागि http://kantipur.ekantipur.com/news/2016-07-25/20160725090125.html

ब्राह्मणबाद र जातिप्रथा: व्यक्तिगत बुझाई र विश्लेषण (Brahmanism and Caste Custom: Individual understanding and analysis)

आ-आफ्नो ज्ञान र चेतनाको स्तर अनुसार आ-आफ्नो व्यक्तिगत र समुहगत आस्था र विश्वास अनुसारको बुझाई, हेराई, देखाई, सुनुवाई र पढाई अनुसारको भनाई र लेखाई हुन्छ | त्यसैले ब्राह्मणबादको बारेमा गणेशमन सिंहले जे भने वि. पी. कोईरालासंग सोहिलाई गहन र गम्भीर रुपमा अझ आफुले देखेको, भोगेको, हेरेको, सुनेको र अध्धयन गरेको आधारमा समाजशास्त्री डोर बहादुर विष्टले आफ्नो पुस्तक र लेखहरुमा लेखे ब्राह्मणबादको विषयमा मनुबादलाई जोड्दै | साथै पत्रकार अरुण बरालले त एक पुस्तक नै लेखे ब्राह्मणबाद नाम दिएरै जुन पुस्तकमा ब्राह्मणबादलाई पूर्ण रुपमा चारित्रिक र व्यवहारिक गुणहरुको बारेमा विशलेषणात्मक दङ्गले वर्णन र व्याख्या गरेका छन् हिन्दुधर्मलम्बी गुरु पुजारी, पण्डित, पुरोहित लगायत सामान्यता आम बाहुन समाजको चारित्रिक र व्यवहारिक गुणहरुको बारेमा हामी बाहुनहरु यस्तो, त्यस्तो हुन्छौ, यस्तो त्यस्तो गरेका थियौ र गर्ने गर्छौ आदि भन्दै |

ब्राह्मणवादको बारेमा हिन्दुस्तानको ऐतिहासिक लेखहरु खोजतलास गरेर अध्धयन गर्यौ भने हिन्दुस्तानी लेखकहरुको आफ्नो बुझाई अनुसार हिन्दुस्तानमा प्रतिपादित वैदिक धर्मको पतन नै ब्राह्मणबाद हो वैदिक धर्मको रक्षक, ब्राह्मणहरुले पतन गरेको हुन् लोभलालचमा फसेर भन्ने गर्दो रहेछ | राजकुमार सिद्धार्थ गौतम जो भए बुद्ध उनको जन्म पहिलेदेखि नै वैदिक धर्म पतन भएर ब्राह्मणबाद धर्मको थालनी भएको रहेछ भनेर प्रष्ट बुझिन्छ यदि सत्य, तथ्य र यथार्थ बुझ्ने मार्गमा उन्मुख भएका व्यक्तिहरुको मति भ्रष्ट भएको छैन भने | वैदिक कालमा भन्ने गरिन्छ कुनै पनि व्यक्तिलाई मनुबाद नीतिनियम अनुसार वर्ण/रङ्ग (सेतो-ब्राह्मण, रातो-क्षत्रीय, पहेलो-वैश्य र कालो-शुद्र) को आधारमा विभेद गर्दैनन् थियो |

वर्ण/रङ्ग सेतो चाही ब्राह्मण जसो काम अध्धयन अध्यापन गर्ने राजामहाराजाहरुलाई सल्लाह सुझाव दिने, पुजाआजा र कर्मकाण्ड गर्ने |

वर्ण/रङ्ग रातो चाही क्षत्रीय जसको काम राजकाज चलाउने, देशको रक्षा गर्ने, सिपाही लडाकु बनि |

वर्ण/रङ्ग पहेलो चाही वैश्य जसको काम खेतीपाती व्यापार व्यवसाय गर्ने |

र वर्ण/रङ्ग कालो चाही शुद्र जसको काम सम्पूर्ण माथि उल्लेखित वर्णका मानिसहरुको सेवा स्याहार सुसार गर्ने दासदासी बनेर भनेर सम्पूर्ण हिन्दुस्तानी धार्मिक पुस्तक, ग्रन्थ र ग्रन्थहरुमा उल्लेख भएको पाईन्छ |

सोहि अनुसार आजसम्म पनि नेपाल र हिन्दुस्तानमा मानिसहरु हामी ब्राह्मण, क्षेत्री, वैश्य र शुद्र हौ भन्ने गर्दै आई रहेका छन् | यहिबाट प्रष्ट बुझिन्छ कि यो वर्णबाद जातिबाद हो कि होइन भनेर | यदि जातिबाद वर्णबाद होइन भने किन विगत देखि हालसम्म जो विगतमा ब्राह्मण, क्षेत्री र शुद्र भनेर मानिसहरुलाई वर्णको आधारमा विभाजन गरे सोहि अनुसार हामी ब्राह्मण, क्षेत्री र शुद्र हौ भन्ने गर्छन त !!!

बोलि, व्यवहार र धार्मिक ग्रन्थहरुमा उल्लेख गरेको वर्णको आधारमा मानिसहरुले सम्पन्न गर्नु पर्ने कार्यको अनुसार किन मेल खादैन त?

यहिबाट प्रष्ट हुन्छ वर्णबाद जातिबाद हो भनेर |

लेखिका अञ्जु झा जी स्वयं आफुलाई ब्राह्मण ठान्नु हुन्न भने किन उहाँलाई त्यत्रो आपत कसैले बाहुनबाद वा ब्राह्मणवादको बारेमा केहि भयो, लेख्यो भनेर मानवताको लागि ? किन गर्नु पर्यो उनले प्रतिबाद र लेख्नु पर्थियो ब्राह्मणबाद र जातिप्रथा भन्दै मिति २०७३ श्रावण ११ गतेको कान्तिपुरमा यो निम्न लेख यदि उनले आफुलाई बाहुन उर्फ ब्राह्मण ठान्दैन भने (१)?

स्रोत

१. अन्जु झा, २०७३. "ब्राह्मणबाद र जातिप्रथा" पुरा लेख को पहुच को लागि http://kantipur.ekantipur.com/news/2016-07-26/20160726095017.html

लेख को पूर्ण अंश लिंकबाट कट्पेष्ट:

अहिले सामाजिक सञ्जालमा केही व्यक्तिले चलाएको माफी अभियान प्रशंसनीय छ । त्यसले सदियौंदेखि विभेदमा परेको दलित समुदायको अवस्था सुधारमा के असर पर्ला, त्यसको विश्लेषण अलि पछि गर्न सकिनेछ । यो अभियानको विरुद्धमा पनि धेरै व्यक्ति खनिएका छन् र ब्राह्मणहरू भनौं वा ब्राह्मणवादलाई भ्याएसम्म गाली गरिरहेका छन् । ब्राह्मणवादलाई गाली गर्नेहरूको दोष ज्ञानको कमी हो ।

जातिभेद दक्षिण एसियामा सबै धर्म र समाजमा एउटा ठूलो समस्याको रूपमा देखापरेको छ । हिन्दुत्व सबैभन्दा प्राचीन संस्कृति र सबै धर्मको जननी हो । यसैले गर्दा समाजिक असन्तुलन भयो कि त्यसको दोषारोपण हिन्दु धर्ममाथि लगाइन्छ । मनुस्मृति नीति र धर्म निर्धारण गरिने पहिलो ग्रन्थ मानिन्छ र यसमाथि सधैं जातिप्रथालाई बढाउने आक्षेप लाग्दै आएको छ । महिला आन्दोलन होस् वा दलित आन्दोलन यी दुइटैले मनुवादलाई गाली गरेकै देखिन्छ । अहिलेको अवस्थामा वैदिक संस्कृतिका पुस्तकहरूमा सबैभन्दा विवादित पुस्तक नै मनुस्मृति हो । जबकि मनुस्मृति लेखिएको समयमा जाति व्यवस्था भन्ने विचारको अस्तित्व नै थिएन । मनुस्मृतिले जन्म जाति/समाज व्यवस्थालाई कहिलै पनि समर्थन गरेको छैन । महर्षी मनुले वेदमा परिभाषित मानिसको गुण, कर्म र स्वभावको आधारमा आधारित समाजको व्यवस्थालाई व्याख्या गरेका छन् ।

सामान्यतया जुन ब्राह्मणको कुुरा गरिन्छ, त्यो न कुनै व्यक्ति हो, नत कुनै वाद । त्यो त प्रत्येक मानवको स्वाभाविक, सांस्कारिक कमी-कमजोरी, गुणदोष, श्रेष्ठता र निचतामा आधारित जीवनमार्ग हो र त्यो प्रत्येक मानवमा हुन्छ । मनुस्मृतिले वर्ण व्यवस्थाको वकालत गरेको छ । वर्ण शब्द ‘वृण’ धातुले बन्छ, जसको अर्थ छान्नु/चयन गर्नु हुन्छ । यसको सामानार्थी शव्द वरण गर्नु पनि हो । मनुस्मृतिको प्रथम अध्याय हेर्ने हो भने पनि यसमा जाति र गोत्र शब्द कतै छैन । यसले चार वर्णको उत्पत्तिको वर्णन गरेको छ ।

मनुस्मृति २. १३६ धनी हुनु, भाइबन्धु हुनु, आयु लामो हुनु, श्रेष्ठ कर्म गर्नु अनि विद्वत्ता यी पाँचवटा सम्मानको मापदण्ड हुन् र यसमा कतै पनि कुल, जाति, गोत्र वा वंशलाई सम्मानको मापदण्डको आधार बनाइएको छैन । मनुस्मृति १०.६५: ब्राह्मण शूद्र बन्न सक्छ र शूद्र ब्राह्मण । यस्तै प्रकारले क्षत्रीय र शूद्र पनि आफ्नो वर्ण परिवर्तन गर्न सक्छन् । मनुस्मृति ९.३३५: शरीर र मनले शुद्ध र पवित्र रहने व्यक्ति, उत्कृष्ट व्यक्तिको सान्निध्यमा रहने व्यक्ति, अहंकाररहित, मधुरभाषी, कुनै पनि ब्रह्म वर्ण प्राप्त गर्न सक्छ । मनुस्मृति २.२८ पढ्नु-पढाउनु, चिन्तन-मनन गर्नु, ब्रह्मचर्य, अनुशासन, सत्यवचन, परोपकार, सत्कर्म, वेद, विज्ञान पढ्नु, दान गर्नु, कर्तव्यको पालना गर्नु, आदर्शप्रति समर्पित रहनु आदिले नै मानिसको शरीर ब्राह्मणको हुन जान्छ ।

यदि ब्राह्मणको छोरा पनि विद्या प्राप्त गर्न सक्दैन, वेदको ज्ञान छैन भने ऊ शूद्र हुन जान्छ । शूद्रको छोरा पनि विद्या प्राप्त गरेपछि ब्राह्मण, वैश्य वा क्षत्रीय वर्णमा जान सक्छ । अर्थात सम्पूर्ण वर्ण व्यवस्था विशुद्ध रूपमा कर्म र गुणमा आधारित छ । यदि हामीले वैदिक इतिहासलाई हेर्ने हो भने ऐतरेय ऋषि अपराधी पुत्र थिए, तर उनी उच्चकोटीको ब्राह्मण बने र ऐतरेय उपनिषदको रचना गरे । राजा दक्षको पुत्र पृषध शूद्र भएका थिए र प्रायश्चितस्वरूप तपस्या गरेर मोक्ष प्राप्त गरे भनी विष्णु पुराणमा उल्लेख गरिएको छ । राजा नेदिष्टको पुत्र नाभाग वैश्य भए र यिनका केही छोराले क्षत्रीय वर्ण प्राप्त गरे । ऐलुष ऋषि दासी पुत्र थिए, साथै जुआरी र चरित्रशीन पनि । तर उनले अध्ययन गरे र ऋग्वेदमाथि अविष्कार गरे । ऋषिहरूले उनलाई आचार्य पदले सम्मान गरे । अर्थात ब्राह्मणवादले सिकाउले भनेको श्रेष्ठ र निचता बीचको अन्तर हो । यो एउटा व्यव्स्था हो । म जाति प्रथाको विरोधी भएर पनि ब्राह्मणवादी हुँ । यदि ज्ञानी बन्नु, राम्रो कर्म गर्नु, श्रेष्ठता र निचता बीचको भिन्नता छुट्याउन सक्नु ब्राह्मणवाद हो भने ब्राह्मण किन नबन्ने ?

ब्राह्मणवाद विचार हो । माक्र्सवाद सफल भएन । तैपनि माक्र्स विचारका समर्थक छन् । गान्धीवादलाई नै हेरौं । बाहुन श्रेष्ठ अरू निच भन्ने सोचबाट हामी किन माथि उठ्दैनौं ? दलित कार्यक्रममा गयो कि बाहुनको विरोधबाहेक अरू कुरा सुन्ने अवसर कमै पाइन्छ । हामी किन ब्राह्मणलाई श्रेष्ठ र आफूलाई निम्न सम्झिन्छौं ? ब्राह्मणवादले अन्तरदर्शनलाई चिन्न सक्ने बनाउँछ भने अन्तरज्ञानी किन नबन्ने ? जहाँ गए पनि दलित, ब्राह्मण, जातिवाद, आरक्षण, अरू विषय र समस्या नै नभए जस्तोमात्र भइरहेछ । ब्राह्मणले दलितलाई हेपेकै हो भने दलितभित्र आफैं छुवाछूत छ । वैवाहिक विज्ञापन हेर्ने हो भने प्रत्येक जातिले आफ्नै जातिभित्रको जोडी खोजेको हुन्छ । जाति बाहिर कोही जान चाहँदैन, हामी सबै आफ्नै संस्कारको गुलाम छौं । ब्राह्मण पनि आफ्नो संस्कारको गुलाम छ । जातजातिबीच द्वेशभाव रहिरह्यो भने समाजमा विभिन्न किसिमका समस्या जन्मिरहन्छ । जाति प्रथाको बुझाइमा परिवर्तन हुनसकेन भने उज्ज्वल भविष्य, समृद्ध र समर्थवान समाजको अस्तित्व रहन सक्दैन ।

आरक्षण सामाजिक सम्मानको लागि हुनुपर्छ । विद्या, जानकारी प्राप्तिको लागि हुनुपर्छ । नकि लालचले । आफू राजनीति कर्म नगर्ने तर दोषजति ब्राह्मणलाई दिएर हुँदैन । कुन चाहिँ जातिलाई आफ्नो कर्म, संस्कार परिवर्तन गर्न रोक लगाइएको छ र ? हिन्दु धर्मग्रन्थ दोषपूर्ण, विभेदयुक्त छ भने नयांँ मनुस्मृति लेखौं । यसलाई कुनचाहिँ ब्राह्मणले रोक्लान् र ?

Brahmin contribution for the promotion of Buddhism in ancient time

As per the Indian philosophical scriptures such as Mahabharat, Manusmriti (also known as the law of Manu), Bhagawad Gita including others the top most caste that is consider in Hindu society is Brahmin (the caste as per the caste system coined by sage Manu who is considered first man on this earth) based on the skin colour "White" who are born from Brahma, the creator's mouth and their main duty includes priesthood, teacher, adviser and administrator. 
Observing, hearing and reading about their practices and belief related to faith in Nepal and India I used to think that Brahmins are only Hindu. My elder sister, who became Buddhist Nun in 2005 brought his Guru (teacher), a Buddhist Monk who belong to Brahmin caste, Timilsina surname from Sindhupalchowk district of Nepal. My sister told me his story saying that he has been threaten from Brahmin community for becoming a Buddhist Monk. It was a great surprise for me how any Brahmin member can become such a renowned Buddhist Monk "Khenpo" in Nepal. I could not believe. Since then I had the question in my mind about Brahmin and Buddhism. During my study in Australia from Feb 2011 to March 2015 many questions that I had in my mind related to marginalisation and deprivation of Tamang and high prevalence of girls trafficking in Tamang ethnic, Brahmin and Buddhism, the root cause of gender-based discrimination as a fruit, how self transformation can be obtained, and many more that I had related to religion, discrimination, deprivation, underdeveloped, and so forth for almost all I was able to get satisfactory answer based on the evidence. Some of the information that I thought like sharing I used to share from the facebook status and some of the facebook users who belong to Brahmin caste group used to threaten and accuse me saying Bhoteni (Tibetan), Bhalu (Prostitute), Anti- Brahmin, Anti-Hindu and Anti-men. 
Being a female from Tamang ethnic background who belong to Tibeto-Burmese language speaking community it was acceptable for me to be threatened and accused by Indo-Aryan language speaking community member, Brahmin since they are not aware and informed about historical background due to the tendency not to dig out fact, truth and reality for the sake of humanity either because of their own ignorance or fear of destroying their cultured cemented frozen beliefs and thoughts indoctrinated during early childhood on the process of socialisation. 
Acknowledging the fact, truth and reality what Arthur Schopenhauer, (1788–1860), a German philosopher, best known for his 1818 work "The World as Will and Representation" had said,
"All truth passes through three stages. First, it is ridiculed. Second, it is violently opposed. Third, it is accepted as being self-evident." 

However, sometime I used to ignore the commentators and sometime I used to respond them with more information based on the available evidence. To discuss and debate on social media like facebook about different pertinent issues  that are doing more harm and damage to human society I found it very safe, secure and comfort space because no one can harm physically but could harm psychologically if we are suffering from our own ignorance. I came to realised that before 1st AD Tibeto-Burmese origin people had nothing to do with Buddha teachings since almost all, it is said around 45% Buddha students and followers were Brahmins and rest were else. 
Also as per the historical evidences there were many Brahmins who promoted Buddhism in Asia in ancient time. But after Indian philosopher, Adi Shankaracharya put effort to abolish Buddhism then both in India and Nepal in 9th century started to hate Kshatriya king's son Gautam Buddha philosophy and those who follow Buddha thoughts. 
Brahmins in Buddhism:

Brahmins feature extensively in Buddhist canonical texts i.e. the Tripitaka, and are found among the chief disciples of the Buddha. The Brahmana Varga (section on Brahmins) contained in the Dharmapada lists down the Buddha's views on Brahmins

Brahmin bhikshus

• Abhaya Raja (built Mahabouddha temple with his descendants in Patan, Nepal in year 1604)
• Asvaghosa (wrote the 'Buddhacharita' and is considered along with Nagarjuna to have founded the Mahayana in 1st AD). His philosophy was favoured in the court of King Kanishka, of Kushan Empire,  an empire in South Asia, originally formed in the early 1st century CE under Kujula Kadphises in the territories of the former Greco-Bactrian Kingdom around the Oxus River (Amu Darya), and later based near Kabul, Afghanistan.
• Atapa
• Bakula
• Bhitka (Buddha's fifth successor)
• Cuda Panthaka
• Dignaga
• Gopaka
• Guhyashila
• Harita (wrote the "Harita Dharmasutra")
• Humkara
• Jnanadharma
• Kacanna
• Kamashila (Kashmiri Pandit)
• Kalika
• Kumarajiva (was imprisoned in China for spreading Buddhism)
• Kanaka (Yamantaka Tantra)
• Kukuraja
• Manjushri (The mentor of Asoka)
• Padma (woman)
• Palden Dekyong
• Pingala-Koccha (preached to the Buddha the Cūlasāropama Sutta, after which he became a    dedicated student of the Buddha)
• Radhasvami (another mentor of Asoka)
• Majnushrimitra
• Nagasena
• Narpola (student of Tipola)
• Sahara (master of Tipola)
• Sariputra
• Shantideva
• Shantarakshita (Kashmiri Pandit)
• Subha
• Subhadra
• Subrahman (coming father of Bodhisattva Maitreya)
• Tipola (Mahasiddha, from modern-day Bangladesh)
• Vakkali
• Vanavasi

Brahmin Bodhisattvas

Aryadeva (successor of Nagarjuna) Asangha (from Hinayana sect and Peshwar city founded the Yogacarya and established the Classical age of Buddhism)

• Nagasena (the famous teacher of the milindapanha)
• Bodhidharma (royalty of Pallava, from Kanchi) that went to China
• Brahmadatta
• Nagarjuna (founded the Shunyata concept and considered along with Asvaghosa to have founded the Mahayana in 1st AD)
• Vasubandhu (Brother of Asanga and one of founders of the yogacara school - only historical Buddhist to be called the 'second Buddha')
• Dignaga (5th century Buddhist logician from Kanchipuram)
• Dharmakirti (7th century Buddhist logician from Andhra)
• Buddhaghosa (5th century Pali scholar who led the revival of the Theravaada)
• Kusanda Buddha
• Konagamana Buddha
• Kasyapsa Buddha
• Kshitagarbha
• Maitreya (Bodhisattva to come)
• Padmasambhava (Founder of Tibetan Vajrayana Buddhism in 8th Century) 

Scriptures dedicated to Brahmin bhikkus

Because of the aim of the Brahmins, and the Buddha following on their path, several Buddhist texts have been dedicated to them.

• Annatara Brahmana Sutta: To a Brahmin
• Aññatra Sutta: To a certain Brahman (SN XII.46)
• Brahmana Sutta 1: To Unnabha the Brahman
• Cankii Sutta: To the Brahmin Cankii
• Esukaari Sutta: To the Brahmin Esukari
• Janussoni Brahmana Sutta: To the Brahmin Janussoni
• Ganakamoggallaanasuttam B: To the Brahmin Ganakamoggallaana
• Paccha-bhumika Sutta: To Brahmins of the Western Land (SN XLII.6)
• Saleyyaka Sutta A: The Brahmins of Sela
• Saleyyaka Sutta B: The Brahmans of Salahar"

In kingdoms

There have been Brahmin Buddhists too in Buddhist kingdoms.

• In Cambodia (Sanskrit Kambhoja) there is an edict saying that King Jayavarman and his son Rudravarman build a monument in dedication of Lord Buddha and appointed a Brahmin to protect it.
• In Sri Lanka, Maha Adigar was the first Buddhist emperor of Sri Lanka, converting many to Buddhism.
• In 120 BC, the Indo-Greek King Milinda converted to Buddhism under sage Nagasena.
• The Shunga Dynasty is thought by neo-Buddhists as an anti-Buddhist dynasty but the Shungas themselves built a stupa dedicated to the Buddha at Baharut.

(Posted on facebook in 14 December 2014)

धार्मिक घरपरिवारमा हुर्के बढे पढेका बालबालिकाहरु तुलनात्मक रुपमा लोभ बढी र दान कम गर्ने हुन्छ

विभिन्न देशको अध्धयन अनुसन्धानबाट अब चाही पुष्टि हुदैछ है संस्थागत धार्मिक परम्परामा हुर्काएका बढाएका बालबच्चाहरु दयामाया कम हुने, लोभी र निष्ठुरी हुने र कम उदारवादी/दानी हुने र दण्ड सजाय दिनु पर्छ भन्ने भावना र दृष्टि बढी मात्र भएको पाईन्छ | त्यस्तै गरी उनीहरुमा कम मात्रामा समानुभूति र न्याय गर्न संवेदनशीलता हुन्छ भन्ने पुष्टि भई सकेको छ |

हालको अध्धयन अमेरिकाको छिगागो भन्ने विश्वविधालयले विश्वका ६ राष्ट्रहरु: क्यानडा, चीन, जोर्डन, टर्की, अमेरिका र दक्षिण अफ्रीकामा गरेका हुन् जसमा ५ देखि १२ वर्षका ११७० जना बालबालिका सहभागी गराएका थिए |

यस अध्धयनको साथै अन्य अध्धयनहरुको निष्कर्षबाट बुझ्न सकिन्छ कि "हामी बाहुनहरु लोभी हुन्छौ" भनेर किन भन्ने गर्छन कतिपय हाम्रा बाहुन समुदायमा हुर्केबढे पढेका साथी भाईहरु जसले कागको नाम आफै काट्छ भने झैँ उनीहरु स्वयं हामी बाहुन लोभी छौ भन्ने गर्छन कसैले भनोस नभनोस आफ्नैले आत्मसात गर्ने गर्छन | उनीहरुले भने झैँ अन्य समुदायका मानिसहरुले पनि अनुभव गरेका छन् उनीहरुसंग संगत गरेर, देखेर, हेरेर तुलनात्मक रुपमा अन्य समुदायको भन्दा बाहुन समुदाय व्यक्तिहरु लोभी हुन्छन भन्ने गर्छन साधारणतय | हुन् त लोभलालच भन्ने गुण प्राणी जगतमा हुन्छ | तर मात्रा कम र बढी कति छ/हुन्छ भन्ने मुख्य महत्वको विषय हो |

जे होस् सबैलाई राम्रो थाहा छ हिन्दुस्तान र नेपालमा अन्य समुदाय भन्दा बाहुन समुदाय अतिनै लिप्त हुन्छन संस्थागत धर्ममा किन कि हिन्दु भन्ने समाजमा अन्य समुदायका व्यक्तिहरु जतिसुकै वेद, पुराण, स्मृति, श्रुति, उपनिषेद, गीता आदि धार्मिक ग्रन्थ शास्त्रहरु अध्धयन गरेता पनि कुनै पनि हालतमामा उनीहरुले कर्मकाण्ड गर्न पाउदैन, बन्देज लगाईएको छ किन कि आफुले मात्र कर्मकाण्ड गर्ने नियम राख्नु भनेको आफ्नो समुदायको लागि मात्र आयआर्जन गर्ने क्षेत्र सुरक्षित राख्नु हो | त्यसै बाठोटाठो हुन्छ युगौ युगौ देखि अध्धयन अध्यापन गर्दै आएका व्यक्तिहरु आफ्नो भावी सन्ततिको कमाई खाने क्षेत्र कस्तो मज्जाले सुरक्षित राखी दिएका छन् आफ्नो पुर्खाको दुरगामी दृष्टिकोणले गर्दा |

हिन्दु धर्म बाहेक अन्य धार्मिक समुदायमा जो कोहि पण्डित पुरोहित धार्मिक गुरु बन्न पाउने र कर्मकाण्ड गर्ने प्रावधान छ जस्तै बौद्ध, ईसाई र ईस्लाम धर्ममा लागेका जुनसुकै समुदायकाहरु लामा, पास्टर, ईमाम बन्न पाउँछ | तर हिन्दु धार्मिक संसारमा बाहुन बाहेक कोहि पनि बन्न पाउंदैन पण्डित र पुरोहित कर्मकाण्डी धार्मिक पुजारी | मात्र बन्न पाउँछ त केहि सिमित मठमन्दिरका पुजारी जस्तै मनकामना, बुढा सुब्बा आदि मन्दिरमा मगर, लिम्बु जातिका पुजारी छन् |

बल्ल सत्य, तथ्य र यथार्थ उजागड हुदैछ हामी मानवको आनीबानी, आचरण र व्यवहार किन फरक फरक कसैमा कमि कुनै गुण र कसैमा बढी कुनै गुण सबै मानव जाति एक्कै भएता पनि प्राकृतिक रुपमा | मलाई मनोविज्ञान अतिनै मन पर्ने रोचक विषय हो किन कि मनोविज्ञानले मात्र प्रमाणित हुन्छ हामी प्राणीहरुको आनीबानी, आचरण र व्यवहार जुन नितान्त रुपमा महत्वपूर्ण हुन्छ मानव वा दानव कसरी बनिन्छ एक निर्दोष बालबालिका आफ्नो जीवन र जगतमा भन्ने पुष्टि गर्छ |

श्रोत सामाग्री

१. Dan Arel, 2015. Study finds that children raised without religion show more empathy and kindness - See more at: http://www.patheos.com/blogs/danthropology/2015/11/study-finds-that-children-raised-without-religion-show-more-empathy-and-kindness/#sthash.KqEeH4zC.dpuf

तामाङ समाज जहाँ छैन लैङ्गिक विभेद

नेपाली समाजमा नारीको अवस्थाबारे बुझ्न अलिक गहन रुपमा सोच, खोज, विचार विमर्श, अध्ययन अनुसन्धान गरी विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ । किनकि नेपाली समाज दुई पृथक संस्कार, संस्कृति, परम्परा तथा धार्मिक आस्था र विश्वास बोकेका भारोपेली र भोट–बर्मेली भाषाभाषीहरुको मिश्रित समाज हो । मानव उत्पत्तिदेखि जन्म–मरणसम्म दैनिक सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक तथा धार्मिक क्रियाकलाप, रहनसहन, जीवनलाई हेर्ने दृष्टिकोण एवं दर्शन, मूल्य–मान्यता र मानसिकता नै भिन्न छन् । यी दुई समुदायमा हुर्के बढेका मानिसले नारी र पुरुषलाई गर्ने व्यवहार, हेर्ने दृष्टिकोण र व्यक्तिगत मानसिकता बाल्यकालदेखि नै पृथक रुपमा निर्माण भएको पाइन्छ । यसैअनुसार हाम्रा सामाजिक मूल्यमान्यता र मानसिकता अनि नारी र पुरुषलाई हेर्ने दृष्टिकोण पनि निर्माण भएको पाउँदछौँ । त्यसैले नेपाली समाजमा ‘छोरा जन्मे खसी, छोरी जन्मे फर्सी’ भन्ने जस्ता छोरा र छोरी जन्मे कसलाई बढी प्राथमिकता दिनुपर्दछ भन्ने अति नै लैङ्गिक विभेदपूर्ण विश्वास र मान्यताबारेको उक्तिको समेत निर्माण भएको पाउँछौँ ।

हुन त नेपाली समाज भन्ने बित्तिकै विशेषतः हिन्दुवादी आस्था र विश्वास, संस्कार, संस्कृतिअनुसार सञ्चालित र निर्देशित समाज भनेर बुझिन्छ र बुझ्नु पनि पर्दछ । मैले पनि यी कुरा आफ्नो विद्यावारिधी गर्ने क्रममा बुझ्ने अवसर पाएँ । यस अध्ययनको क्रममा महिला र पुरुषबीच किन विभेद छ, त्यसको मूल कारण के हो भनेर यथार्थ बुझ्ने प्रत्यन गरेँ । वास्तवमा महिला र पुरुषबीच जेजस्तो विभेद छ, विश्व मानव समाजमा त्यसको मूल कारकतत्व भनेको सङ्गठित धर्म रहेछ । परापूर्वकालदेखि नै मानव जातिका संस्कार, संस्कृति, परम्परा, सामाजिक मूल्यमान्यता र मानसिकता निर्देशित र सञ्चालित हुँदै आइरहेका छन् । मानव समाजमा छोरा र छोरीबीच किन भेदभाव गर्ने गरिन्छ ? जब यसबारे हामी गहन र गम्भीर रुपमा व्यक्तिगत र सम्प्रदायिक मनोभावनाभन्दा पनि प्रमाणमा आधारित तार्किक वैज्ञानिक ज्ञानलाई आधार मान्दै विश्लेषणात्मक ढङ्गले सोच, खोज गर्दै अध्ययन अनुसन्धान गरी बुझ्ने कोसिस गर्छौ, तब अन्य प्राणी जगतमा यस्तो विभेद बिल्कुलै पाउँदैनौँ । किनकि उनीहरु आदिमकालीन शोषकीय मानसिकता भएका मानवहरुद्वारा निर्मित सङ्गठित धर्म मान्ने गर्दैनन् । त्यसैले पनि उनीहरुको संसारमा कहिल्यै विभेद हुने गर्दैनन् ।

प्राकृतिक रुपमा लिएर आएका लिङ्ग (भाले र पोथी) छुट्टयाउने अङ्गको आधारमा जुन गर्ने गरिन्छ, हामी चेतनशील र विवेकशील भन्ने मानव जातिको संसारमा कस्तो आश्चर्यलाग्दो अवस्था छ । सत्य, तथ्य र यथार्थ बुझ्दा यस विश्व ब्रह्माण्डबारे प्रकृतिको सिद्धान्त र मानव समाजद्वारा कृत्रिम रुपमा निर्मित वस्तुबारे बुझ्ने प्रयासरत रहँदा विकसित राष्ट्रहरुद्वारा गरिएको नारी मुक्ति, नारी स्वतन्त्रता र नारी अधिकार अभियान र नारीवादीहरुद्वारा लिखित विश्लेषणात्मक लेखहरुको साथै उनीहरुको अभिव्यक्तिबाट पनि प्रस्ट रुपमा बुझिन्छ ।  

यदि जोकोहीले नारी मुक्ति र सुनियोजित रुपमा स्थापित सामाजिक पुरुषवादको दासत्वपनबाट आफू र आफ्ना भावी सन्ततिलाई मुक्ति दिलाउने हो भने आफूलाई सङ्गठित धर्मको अन्धभक्तिपनाबाट छुटकारा दिलाउन सक्नुपर्दछ । सामाजिक न्याय, आर्थिक समृद्धि र आम वर्गको मुक्तिका लागि लड्ने १९ औं शताब्दीका समाजवाद र साम्यवादको पिता तथा अभियन्ता यहुदीपुत्र कार्ल माक्र्सले समेत भनेका थिए– “धर्म भनेको अफिम हो, जुन हतियारको रुपमा प्रयोग गर्ने गर्छन् शोषक वर्गले आम नागरिकको मनमस्तिष्क नियन्त्रण गर्न । त्यसैले सामाजिक न्याय र व्यक्तिगत स्वतन्त्रता प्राप्त गर्न धर्मबाट आफूलाई अलग राख्नुपर्छ ।”

हाम्रोजस्ता अल्पविकसित राष्ट्रहरुमा अशिक्षा र अज्ञानताको कारणले ठूलो सङ्ख्यामा आम नागरिक अचेत छन् र उनीहरुलाई यसबारे जानकारी छैन । साथै जानकारी लिन पढेलेखेका शिक्षित वर्गहरु समेत मनमस्तिष्कमा उत्सुक र जिज्ञासु देखिँदैन सत्य, तथ्य र यथार्थ के हो भन्ने बुझ्नमा । त्यसैले आम मानिसहरु एकोहोरो परापूर्वकालदेखि परम्परागत रुपमा आफ्ना पुर्खा– हजुरआमा, आमाहरुले जे गर्दै आइरहेका छन्, सोही सिक्दै सिकाउँदै आइरहेको हामी देख्न र हेर्न पाउँदछौँ । पश्चिमेली मुलुकमा नारीलाई गरिने विभेदबाट मुक्ति दिलाउन ५औं शताब्दीदेखि नै सचेत शिक्षित महिलाहरुले सङ्गठित धर्मको विरुद्धमा आवाज उठाउँदै आएको पाउँदछौँ । जस्तै ग्रिकका गणितविज्ञ तथा दार्शनिक हाइपटियालाई सङ्गठित धर्मको विरुद्धमा आवाज उठाएकै कारण मृत्युदण्ड दिए तत्कालीन इसाइवादीहरुले ।

भाषाविद अमृत योन्जन–तामाङज्यूको यो “उज्यालो यात्रामा तामाङ महिला” भन्ने पुस्तकबाट प्रस्ट हुन्छ, बुद्धवादी जीवनदर्शन र धर्म परम्परा मान्दै आएको तामाङ समुदाय कतिको उदारवादी समाज छ, जहाँ नारीलाई एक मानवको रुपमा हेरिन्छ र जन्मदेखि मरणसम्म उनीहरुलाई एक मानवले अर्को मानवलाई गरिने व्यवहार गरिन्छ, जुन अन्य सङ्गठित धर्म दर्शन मान्ने समुदायमा पाउँदैनौँ । अन्य सङ्गठित धर्ममा नारी पुरुषबीच भेदभाव रहेको र नारीलाई दोश्रो दर्जाको रुपमा लिने गरेको तथ्यलाई बुझ्न सम्बन्धित धार्मिक समुदायमा नारीहरुको विगत र वर्तमानको अवस्था र उनीहरुको भूमिका सो धर्मग्रन्थ र शास्त्र ध्यानपूर्वक अध्ययन गरी नारी र पुरुषले गर्न हुने, नहुने आचरण, क्रियाकलाप र व्यवहारबाट प्रस्ट रुपमा बुझ्न सकिन्छ ।

तामाङ समुदायमा स्त्रीलिङ्ग झल्किने कुनै पनि शब्दको प्रयोग र उत्पत्ति नहुनुबाटै छर्लङ्ग हुन्छ कि तामाङ समाज लैङ्गिक विभेदरहित समाज हो । यही समाजमा पनि कालान्तरमा गएर लैङ्गिक विभेदपूर्ण व्यवहार र परम्पराको स्थापना हुन गयो । सामन्ती शासक शोषक वर्ग, विशेषतः जङ्गबहादुर राणाको पालामा १९औं शताब्दीमा लिखित “मुलुकी ऐन” लादिएकाले यस्तो भएको हो । “मुलुकी ऐन”को नाममा “मनुवाद दर्शन” अनुसार सामाजिक, सांस्कृतिक, राजनितिक र धार्मिक हिन्दुवाद जीवन दर्शन र दृष्टिकोण जबर्जस्ती लादिएकाले नै तामाङ समाजमा प्रभावमा परेको हो ।

हिन्दु समाजमा महिला रजस्वला भएको बखत अलग रहनु पर्ने, पूजापाठ गर्न नहुने, आफूभन्दा ठूलाबडा पुरुष र धार्मिक गुरुहरुलाई छुन नहुने जुन मान्यता छ, त्यो तामाङ समाजमा छैन । तर कतिपय तामाङ दिदीबहिनीहरुले अझै पनि त्यस्तो अभ्यास गर्ने गर्छन् अज्ञानताले गर्दा । हामै्र घरपरिवारमा पनि म र मेरो दिदीले पनि गर्ने गथ्र्यौ आजभन्दा २५–३० वर्ष अघिसम्म हिन्दुवादको प्रभावले गर्दा । मेरी आमाले प्रस्ट रुपमा बौद्धधर्म गुरु लामाबाट बुद्धदर्शनमा छोरीचेलीहरु रजस्वला हुँदा हिन्दुधर्म समाजमा झैँ बार्नु पर्दैन भनेर भनेपछि कुरा बुझेँ । हाम्रो आमाले त्यस्तो अभ्यासलाई आजबाटै रोक्ने र निरन्तरता नदिने भन्दै सोही अनुसार गराउन पहल गर्नुभयो ।

त्यसैले कुनै पनि घरपरिवार वा समाज परिवर्तनको संवाहक र संस्कार संस्कृतिको जगेर्ना गर्ने भनेको नारीले नै हुन् । त्यसमा पनि विशेषतः आमा हुन्, जो यस धर्तीका नवआगन्तुक मानव “नवशिशु”को पहिलो गुरु हुन् । अनौपचारिक रुपमा शिक्षादीक्षा दिने आमाहरुको हातमा एक मानव वा दानव, के निर्माण गर्ने भन्ने जिम्मेवारी हुने गर्दछ । त्यसैले पनि भन्ने गरिन्छ– “हरेक सफल पुरुषको पछाडि एक नारीको हात हुन्छ ।” यहीबाट पनि प्रस्ट हुन्छ नारी सशक्त, शिक्षित, सक्षम, स्वस्थ र सबल हुनुको कत्ति महत्व छ, जुन पाउने गर्छौँ तामाङ संस्कार, संस्कृति, परम्परा र उनीहरुले मान्दै आएको धर्म दर्शनमा । तर त्यसको भरपुर सदुपयोग र अभ्यास गर्नमा केवल ज्ञान, शिक्षा र चेतनाको कमी छ जुन केही हदसम्म भएता पनि पूर्ति गर्न सक्छ यस पुस्तकले भन्ने लागेको छ ।

स्रोत सामाग्री 

१. लक्ष्मी तामांगद्वारा लिखित भाषाविद एव‌ं अभियन्ता अमृत योन्जन–तामाङको नयाँ पुस्तक “उज्यालो यात्रामा तामाङ महिला” को भूमिकामा २०१६  ।

Tamang Genocide in Nepal

According to the United Nations Definition of Genocidal practice it proves that in Nepal besides other ethnic groups such as Tharu, Magar including others Tamang has been systematically GENOCIDE by the rulers of Nepal. As per the  UN Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide Adopted by Resolution 260 (III) A of the United Nations General Assembly on 9 December 1948 Article 2 that states Genocide means any of the following acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national, ethnical, racial or religious group, as such [1]:

(a) Killing members of the group;

(b) Causing serious bodily or mental harm to members of the group;

(c) Deliberately inflicting on the group conditions of life calculated to bring about its physical destruction in whole or in part;

(d) Imposing measures intended to prevent births within the group;

(e) Forcibly transferring children of the group to another group.

Article 3:

The following acts shall be punishable:

(a) Genocide;

(b) Conspiracy to commit genocide;

(c) Direct and public incitement to commit genocide;

(d) Attempt to commit genocide;

(e) Complicity in genocide.

Across the world whoever colonised indigenous lands they enslaved, abused, tortured, captured, controlled and treated in inhumane way in order to Genocide them that historical evidence proves.

In Nepal, historical background proves that those who came lately from India to save their lives from Muslim invaders to India they were the one who colonised and controlled Nepal and has been ruling since then and placing indigenous men inside the bar in the jail to nail them. 
Evidence suggests that only from 21 August 1932 AD Tamang ethnic member people have been permitted to write their surname "Tamang" by the rulers of Nepal. Till then they were called “Lama Bhotey”, "Murmi" or some other nomenclature in Nepal and prohibited from using the term

“Tamang”. The Nepal Government recognized the community as “Tamang” on the request of Sardar Bahadur, Jangba Bir Tamang, OBE, DMM, MC, [Officer of the British Empire, Distinguished Military Medal, Military Cross] who led a delegation to Shri 3 Sarkar, Bhim Shamsher Janga Bahadur Rana and Commander-in-Chief, Yuddha Samsher Janga Bahadur Rana. [Jhyojhyo, Edited by K M Tamang, Vol 2, No 2 2839 Ta lho (2003 AD) Page 17]

While I was studying in Australia I could not imagine that even in this 21st century any government officials can be that much ignorant racist fool to question civil service newly recruitment process candidates to ask racisal discriminatory question. I came across in the facebook regarding the question asked in 2014 civil service examination questionnaire about the largest population/ethnic group in the prison of Nepal stating, "Of those population who has been jailed in Nepal due to crime which ethnicity has 80% prisoners as per the government of Nepal record? and there were 4 options to the question as follow

a) Rai

b) Limbu

c) Magar

d) Tamang

and the correct answer was given to d) Tamang as published in National Newspaper, Gorkhapatra dated 3 September 2014.

This was NO Surprise to me since Tamang ethnic community is historically an inhabitant surrounding Kathmandu valley, a capital of Nepal so they were threat to rulers as they were against Shah Dynasty who fought in Nuwakot district with Gorkha King, Prithvi Narayan Shah and his troops who captured Kathmandu valley in 19th Century.

Tamang men had used as a porter (Pipa) and servants for different purpose in the royal palace by the feudal rulers. They were forbidden to join in military since they opposed rulers and fought against them. Their daughters, and sisters had used for sex trade in the royal palace to give sexual pleasure to the rulers. They even sold their daughters and sisters as a sex slave in India for British troops in 19th century from this practice Girls Trafficking practice and tradition started and established in Tamang ethnic group in which community even today still there is a high number of girls trafficking can be found despite international and national government efforts intensified in Nepal after democracy has been established in 1990.

Tamangs are inhabitants of the surrounding districts of Kathmandu valley thus predominately found in highly earthquake affected districts namely,Sindhupalchowk, Nuwakot, Dhadhing, Rasuwa,

Dolkha,Makwanpur, Kavreplanchowk, Ramechhap including Lalitpur, Bhaktapur, Kathmandu and   Chitwan. Their population constitutes 5.6% of Nepal's population as per the Census 2001, which places their population at 1,280,000, making them 5th largest population of Nepal and the most deprived community in terms of socio-economically. Besides, high girls trafficking in Tamang society, men working as porters in Kathmandu valley,  and involving in criminal activities such as robbery, thieving, stealing, etc committed by Tamang men are common compared to other community or ethnic groups that are all related to historical deprivation, discrimination and marginalised by the state classifying them as Bhote under the Enslavable Alcohol Drinker.

Same thing I suppose can be found in histories of Australia, USA, India and else wherever colonisation had taken place by invaders to indigenous lands they enslaved and put in poverty making them criminals.

Reading historical background of people, community and countries are essential to understand the present status why they are so much violent, backward, poor and involve in criminal activities. Otherwise we start to blame victims and appreciate perpetrators that common practices among those who have no idea about historical background from where fruits grown due to poor root.

References

1. The UN Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide Adopted by Resolution 260 (III) A of the United Nations General Assembly on 9 December 1948  accessed from  http://www.hrweb.org/legal/genocide.html